ترجیح نهادن نخجیران توکل را بر اجتهاد (بخش پنجم)

قسمت های قبل داستان شیر و نخجیران با سلام به دوستان عزیز در داستانی که در حال پیگیری آن هستیم دو دیدگاه نخجیران و شیر  بیان می شود  .نخجیران توکل را برتر می دانند و شیر جهد را .  جالب اینجاست که در دو حالت ، هم حسن توکل و هم عیوب توکل ، هم حسن جهد هم عیب جهد را بیان می کند . مولانا به نظر من سعی دارد تا شما میان این دو موضوع خود بهترین ها را دستچین کنید ...  در پاسخ به شیر ، نخجیران می گویند: ابیات 919 تا 932    ترجیح  نهادن نخجیران توکل را بر اجتهاد   قوم گفتندش که: کسب، از ضعف خلق لقمۀ تزویر دان، بر قدر حلق آن کس که می گوید من جهد می کنم این واقعیت نیست و ریا است ، زیرا لقمه دهنده ی اصلی خداست .   نیست کسبی از توکل خوب تر چیست از تسلیم خود محبوب تر؟ بهتر از توکل چیزی یافت نمی شود .   بس گریزند از بلا، سوی بلا بس جهند از مار، سوی اژدها انسان ها وقتی تلاش می کنند فکر می کنند دچار بلا شده اند ، اما در بلای دیگری می افتند . مانند اینکه از مار به اژدها پناه برند .   حیله کرد انسان و، حیله اش، دام بود آنکه جان پنداشت، خون آشام بود انسانی که تلاش می کند از دیدگاه نخجیران انسانی است که می خواهد بر خلاف خواست خدا حرکت کند  ، آن تلاش برای خود او دامی می شود و آنچه قرار است جانش دهد زندگی او را میگیرد .   در ببست و، دشمن اندر خانه بود حیلۀ فرعون زین افسانه بود صد هزاران طفل کشت آن کینه کش و آنکه او میجست، اندر خانه اش مثالی که می زند مثال فرعون است  ، او تلاش کرد با کشتن نوزادان خود را نجات دهد اما دشمن در خانه ی خودش بود !   دیدۀ ما چون بسی علت در اوست رو فنا کن دید خود، در دید دوست ابزار مادی که ما داریم ( چشم ) ، بسیار مشکل دار است و ظاهر بین و از عمق جریانات آگاه نیست ، پس بهتر است بگذاریم خداوند برای ما تصمیم بگیرد ، زیرا او بر عمق جریانات واقف است .   دید ما را، دید او، نعم العوض یابی اندر دید او کل غرض خود را کنار بکش و بگذار خداوند برای تو تصمیم بگیرد . این بهترین عمل است .  اگر این کار را کردی به کل خواسته هایت می رسی .   طفل، تا گیرا و، تا پویا نبود مرکبش جز گردن  بابا نبود بچه ای که راه نمی رود بر دوش بابا سوار است و راحت . پس انسان هم اگر بخواهد راحت باشد و در گرفتاری ها دچار نشود بهتر است خود را فاعل نداند ، در غیر این صورت باید خود مشکلاتش را حل کند .   چون فضولی کرد و، دست و پا نمود در عنا افتاد و، در کور و کبود فضولی کردن : خودنمایی کردن . این بچه وقتی بزرگ شد آن موقع دچار سختی می شود  و در مشکلات می افتد .   جانهای خلق، پیش از دست و پا می پریدند از وفا اندر  صفا حالت ما انسان ها هم همینطور بوده تا وقتی در عالم ارواح بودیم و جسمی نداشتیم ، محبت و پیمانی که با خدا بسته بودیم ، ما  را در عالم پاکی سیر میداد .   چون به امر، اهْبِطُوا، بندی شدند حبس خشم و حرص و خرسندی شدند اهبطو : به زمین آمدن . بعد از اینکه آدم و هوا گناه کردند و به زمین آمدند ( دور شدن از توکل به خداوند ) و اسیر دنیای مادی شدند ، گرفتار این صفات شدند : خشم و آز و خوبی و بدی و درستی و نادرستی همه عوارض آمدن به زمین بود .   ما عیال حضرتیم و شیر خواه گفت الخلقُ عیال للإله در اینجا نخجیران مانند شیر که از حدیث استفاده کرد ، حدیثی بیان می کنند (الخلقُ عیال للإله ) عیال یعنی نان خور ، کسی که سیر کردن شکمش به عهده ی مرد بوده ( زن – فرزند – خدمتکار ، در حال حاضر به معنی همسر است !  ) انسان ها عیال خداوند هستند ( شکم انسان ها را خدا سیر می کند ) نخجیران می گویند بر اساس این حدیث نیازی به جهد نیست .   آن که او از آسمان باران دهد هم تواند کو ز رحمت نان دهد پس خداوندی که باران از آسمان می دهد می تواند از رحمت به  ما هم نان دهد . برای من که خیلی جالبه که مولانا از دو دیدگاه به زیبایی سخن میگه به صورتی که گاهی انسان نمی تونه تشخیص بده که مولانا خود چه نظریه ای را قبول داره .. من فکر می کنم که این چیزهایی که در مورد جبر امروز گفته شد ، قابل تامل هست.  فکر می کنم مولانا از گفتن بدی ها و خوبی های هر دو دیدگاه خواسته ما را به یک حد تعادل برسونه  .  در قسمت بعدی هم در مورد نظر شیر ، در مورد جهد می خوانیم که اون هم خیلی زیباست ... پس منتظر ادامه باشید .